Ubiti vjernika namjerno je najveći grijeh

Rekao je Uzvišeni Allah:

وَمَن يَقْتُلْ مُؤْمِنًا مُّتَعَمِّدًا فَجَزَآؤُهُۥ جَهَنَّمُ خَٰلِدًا فِيهَا وَغَضِبَ ٱللَّهُ عَلَيْهِ وَلَعَنَهُۥ وَأَعَدَّ لَهُۥ عَذَابًا عَظِيمًا ٩٣

93 Onome ko hotimično ubije vjernika kazna će biti – Džehennem, u kome će vječno ostati; Allah će na njega gnjev Svoj spustiti i prokleće ga i patnju mu veliku pripremiti.

En-Nisa', 93

Nakon što je spomenuo slučajno ubistvo Allah spominje i namjerno ubistvo pojašnjavajući opasnost tog čina. Allah nije nigdje spomenuo žešću prijetnju za neko djelo – nakon nevjerstva – kao što je u slučaju namjernog ubistva u ovome ajetu.

Definicija namjernog ubistva
Namjerno je svako ono ubistvo gdje se prouzroči nečija smrt sa ciljem usmrćenja duše, bilo da je učinjeno oružjem ili bez oružja. Oružjem se smatra sve što se koristi u svrhu usmrćenja, makar to bila igla. Sredstva ili metode mimo upotrebe oružja su npr.davljenje, ugušenje i drugo.

Postojanje namjere za ubistvom
Kada pri ubistvu postoji namjera dovoljno je da se isto djelo označi namjernim ubistvom, makar bilo da je upotrijebljen i najmanji uzrok. Kada, pak, se koristi oružje koje ubija ali postoji uvjerenje da nije bilo namjere za ubistvom, djelo se neće nazvati namjernim ubistvom, poput da sabljom, metkom ili strijelom ubije čovjeka a ciljao je lovinu. Dočim kada postoji oružje koje ubija i ne razaznaje se namjera, ali se s ubjeđenjem zna da je postojalo neprijateljstvo (između dvojice) onda se radi o namjernom ubistvu. U ovom slučaju je postojanje oružja bilo relevantno da se čin okarakteriše kao namjerno ubistvo. Takođe važi i kada je upotrebljeno oružje koje u osnovi ne ubija a postoji namjera za ubistvom smatraće se namjernim ubistvom – ovaj sud dobiva zbog postojanja namjere. A kada se obje stvari ispune (i namjera i oružje) biće namjerno ubistvo bez ikakvog razilaženja. Dakle, kada postoji jedan od spomenuta dva uslova gleda se da li postoji namjera i bilo koji, čak i najmanji uzrok s kojim se može učiniti ubistvo, makar bilo da je ubica nahranio ubijenog dozvoljenom hranom za koju se zna da, ako je pojede bolesna osoba umrijeće – kada ga time nahrani s namjerom ubistva, onda riječ je o namjernom ubistvu.

Znači, pri postojanju namjere za ubistvom potražuje se i najmanji uzrok koji dovodi do smrti, a pri postojanju oružja koje ubija potražuje se i najmanja namjera, jer se inače ne nosi ubojito oružje osim u svrhu ubistva.
Kada se dogodi ubistvo mimo uzroka/sredstva koji inače ubija, poput da pogodi drugoga malehnim kamenom – jer takvo nešto u osnovi ne ubija – i pogođeni umre od toga, onda se radi o nenamjernom ubistvu. Primjer ovog sredstva nalazimo u hadisu od ‘Abdullaha ibn Mugaffela radijellahu 'anhu gdje kaže: „Ne gađaj kamenčićima, jer je Poslanik sallallahu 'alejhi ve sellem zabranio gađanje kamenčićima, ili je to prezirao govoreći: ‘Ne lovi se time divljač, niti se neprijatelju zadaje veliki udarac, ali se time može slomiti zub ili izbiti oko.'…“ ¹

Vrste ubistva
Postoje tri vrste:

Prvo: Ubistvo iz greške ili nenamjerno. Opisano je u prethodnom tekstu/članku;
Drugo: Namjerno ubistvo – upravo je prethodio njegov spomen, opis i okolnosti koje na nj.ukazuju;
Treće: Ubistvo slično namjernom. Odrednica ovog ubistva je postojanje neprijateljstva, a nepostojanje namjere za ubistvom, te takođe nepostojanje oružja koje uobičajeno ubija. Primjer ovoga je kada neko baci na drugoga motku ili kamen koji u osnovi ne ubijaju, ali to učini pri postojanju neprijateljstva između dotičnih, i u konačnici ga tim sredstvom ubije. Ova vrsta ubistva se izdvaja kao zasebna kategorija s razlogom što se ne cilja sa svakim iskazanim neprijateljstvom ubistvo. Naime, ljudi se međusobno raspravljaju pa čak i opsuju, proklinju i potuku ali ne namjeravaju time ubistvo. ²
Ova vrsta ubistva je spomenuta u hadisu zabilježenom u oba Sahiha od Ebu Hurejre radijellahu 'anhu koji kaže: „Pobile su se dvije žene iz plemena Huzejl, pa jedna pogodi drugu kamenom i ubi je kao i njezin plod u stomaku. Onda su se ljudi sporili kod Allahovog Poslanika sallallahu 'alejhi ve sellem . Tada Allahov Poslanik sallallahu 'alejhi ve sellem presudi da je krvarina za njezin fetus rob ili ropkinja u cvijetu mladosti, i dosudio je da krvarinu ove žene podnese njezina rodbina.“ ³
Neki imami ummeta su porekli ovu klasifikaciju ubistva, tj. da postoji ubistvo slično namjernom, odnosno uvrstili su ubistvo slično namjernom u namjerno ubistvo, makar bilo da osoba umre od ujeda ili šamara. Ovo je govor Malika i Lejsa rahimehumallah .
Ispravno je da postoji ova kategorija, dakle ubistvo slično namjernom. Naime, Vjerovjesnik sallallahu 'alejhi ve sellem je presudio zasebno za ovakvo ubistvo, takođe i neke pravedne halife i neki ashabi, a da pri tome niko od ashaba nije isto opovrgavao. Međutim, krvarina kod ubistva sličnog namjernog je pooštrena, nije poput krvarine kod slučajnog ubistva.

Krvarina za ubistvo slično namjernom
Džumhur, tj. većina učenjaka stoji na stavu da je krvarina za ovo ubistvo obaveza šire rodbine, odnosno da nije iz imetka ubice. Imam Malik rahimehullah zastupa suprotan stav jer ubistvo slično namjernom uvrštava u namjerno.
Prvi stav je ispravniji jer je Vjerovjesnik sallallahu 'alejhi ve sellem odredio da krvarina za fetus podnese rodbina žene, iako je ona samo bacila kamen, a kako je navedeno u gore citiranom hadisu.

Otkup za namjerno i ubistvo slično namjernom
Učenjaci se razilaze u pogledu kefareta/otkupa za namjerno ubistvo kao i ubistvo slično namjernom. Postoje dva govora u vezi oslobođenja roba ropstva i isplate krvarine kada je na snazi oprost porodice ubijenog i odustajanje od odmazde. Oba govora se prenose od imama Malika kao i imama Ahmeda rahimehumallah .
Prvi govor: kod obje vrste namjernog ubistva važi krvarina poput krvarine za slučajno ubistvo. Ovo je stav imama Šafije rahimehullah ;
Drugi govor: propisan je samo kefaret/otkup. Ovo je poznati stav imama Malika, Ahmeda i Ebu Hanife rahimehumullah . Imam Ahmed rahimehullah obrazlaže da se krvarina u ovom slučaju ne propisuje zbog veličine grijeha, kao i da otkup putem oslobađanje roba ropstva i krvarine ne biva kod najvećeg grijeha nakon širka, tj. najvećeg među ostalim upropaštavajućim grijesima. ⁴
Prvi govor je saglasan sa situacijom koja se razmatra. Naime, krvarina je pravo porodice ubijenog a ne samog ubijenog, odnosno krvarina nije prisiljavanje zbog grijeha već sprovođenje sile da se nadoknadi porodici nešto malo od onoga što su izgubili, a što ne pravi štetu ubici niti njegovoj široj rodbini. Dakle, neće se nipodaštavati njihovo pravo nad izgubljenim članom porodice, niti nužno proizilazi iz oprosta odmazde da je posljedično dokinuta i krvarina!

Ajet je muhkem – posve jasnog značenja i propisa. To je rekla većina učenjaka, a isto se prenosi od Ibn Omera, Ibn ‘Abbasa, Ebu Hurejre radijellahu anhum , ‘Ubejd ibn ‘Umejra, El-Hasana i Katade rahimehumullah .
Bilježe Buharija i Muslim rahimehumallah od Ibn Džubejra rahimehullah koji kaže: „Postoji ajet u vezi kojeg su se razišli stanovnici Kufe, pa sam otputovao zbog tog ajeta do Ibn ‘Abbasa radijellahu 'anhuma i upitao ga o tome. On reče: ‘Taj je ajet spušten, i isti je zadnje što je objavljeno, i nije ga ništa derogiralo.'“ ⁵
Prenosi se od Se'id ibn Džubejra rahimehullah da je Ibn ‘Abbasa radijellahu 'anhuma rekao: „Zaista kada čovjek spozna Islam i propise Islama, a zatim ubije namjerno vjernika – kazna mu je džehennem i nema mu pokajanja.“ Spomenuo sam ovo Mudžahidu pa je rekao: ‘osim ako se pokaje.’
Od Ibn ‘Abbasa radijellahu 'anhuma se prenosi u više načina da je rekao ‘nema mu pokajanja’. Njegov govor je izrekao mali broj učenjaka. Šta to, ustvari, znači?

Vrste grijeha
Grijeh koji čovjek može počiniti je dvije vrste:
Prvi je kada se naruši tipično Allahovo pravo, poput nekih harama, npr. konzumiranja opijata, bluda, ostavljanja nekih vjerskih obaveza kao što su post i hadždž, itd. Za ovu vrstu grijeha važi da njihovo pravo pripada Allahu – ako hoće kazniće počinitelja, a ako hoće oprostiće mu.
Druga vrsta je povreda nekog prava koje je Allah dodijelio stvorenjima. Ako povrijeđeni pređe preko toga spao je grijeh nepravde sa počinioca. Primjeri ovoga su: udariti ili ozljediti drugoga, uzeti tuđi imetak itd. Ova prava pripadaju stvorenju, kao što se navodi u hadisu od Ebu Hurejre radijellahu 'anhu gdje Allahov Poslanik sallallahu 'alejhi ve sellem kaže: „Ko učini kakvu nepravdu svome bratu neka od njega zatraži oprost, jer će se za svaki dinar i dirhem uzeti od njegovih dobrih djela i prabaciti njegovom bratu. A ako ne bude imao dobrih djela, onda će se uzeti od loših djela njegovog brata i natovariti na njega.“ ⁶

U poređenju sa pravima ljudi Allahovo pravo je građeno na praštanju i prelasku preko greške. Znači, Allah je plemenitiji od Svojih stvorenja u prelaženju preko mahane i samom praštanju. Dočim u vezi ljudi važi da, ako vlasnik nekog prava oprosti i Allah će oprostiti prekršiocu ako se pokajao. Što se tiče ubistva – radi se o ljudskom pravu koje čovjek nije u stanju oprostiti ubici zbog svog dunjalučkog završetka usljed smrti. Dakle, neće se susresti ubica i ubijeni osim na ahiretu, a na ahiretu ne prašta roditelj djetetu niti čovjek svom prisnom prijatelju. Doima se da je tačno ovo značenje ciljao Ibn ‘Abbas radijellahu 'anhuma kada je govorio da ubici nema pokajanja niti mu se pokajanje prima.
Što se tiče otkupa putem oslobođenja roba ropstva i isplate krvarine, tu važi da je oslobođenje roba iz ropstva Allahovo pravo a krvarina pravo porodice ubijenog, ne samog ubijenog jer se on ne može okorisiti od tog imetka.

Et-Tefsiru ve-l-bejan: 2/ 951 – 955. ; Šejh ‘Abdul'aziz ibn Merzuk Et-Tarifi, Allah ga sačuvao