El-Kurtubi: U džamijama koje se Allahovom voljom podižu

فِى بُيُوتٍ أَذِنَ ٱللَّهُ أَن تُرْفَعَ وَيُذْكَرَ فِيهَا ٱسْمُهُۥ يُسَبِّحُ لَهُۥ فِيهَا بِٱلْغُدُوِّ وَٱلْءَاصَالِ ٣٦

36 U džamijama koje se Allahovom voljom podižu i u kojima se spominje Njegovo ime – hvale Njega, ujutro i navečer,

En-Nur, 36

Kaže imam El-Kurtubi rahimehullah :

„U ovim riječima Uzvišenog je devetnaest mesela.

Prva:

Riječi Uzvišenog (u prijevodu): ‘u kućama koje je Allah dozvolio da se uzdižu’ – u vezi rječce ‘u’ (ar.fi) postoji razilaženje. Neki su rekli da se to odnosi na svjetiljke spomenute u prethodnom ajetu¹. Rekao je Ibnu-l-Anbari rahimehullah: ‘Čuo sam Ebu-l-‘Abbasa rahimehullah da kaže: to je stanje svjetiljke, staklenke i zvijezde.

Drugi su rekli da se odnosi na one koji veličaju Njega (u tim kućama). Drugi stav zauzima Et-Tirmizi rahimehullah, a isti podupire predaja gdje stoji: ‘Zaista onaj ko boravi u mesdžidu zapravo boravi kod svog Gospodara.’

U vezi izraza ‘kućama’ (ar.bujut) postoji pet govora: 1. Da su to mesdžidi koji su određeni samo za ibadet Allahu, i da oni svjetle stanovnicima neba kao što zvijezde svjetle stanovnicima Zemje. Ovo je stav Ibn Abbasa, Mudžahida i El-Hasana rahimehumullah ; 2. Da su to kuće Bejtu-l-makdisa. Ovo se prenosi od El-Hasana rahimehullah takođe; 3. To su Vjerovjesnikove sallallahu 'alejhi ve sellem kuće. Ovo se prenosi od Mudžahida rahimehullah ; 4. Da su to sve kuće. Ovo je rekao Ikrime rahimehullah ; 5. Da su to četiri mesdžida koji su izgradili vjerovjesnici 'alejhimusselam : Ka'ba, Bejtu Eriha, Vjerovjesnikova sallallahu 'alejhi ve sellem džamija, i Mesdžid Kuba. Ovo je rekao Ibn Burejde rahimehullah.

Kažem (tj. El-Kurtubi):  Prvi govor je očitiji zbog predaje koju prenosi Enes ibn Malik radijellahu 'anhu od Allahovog Poslanika sallallahu 'alejhi ve sellem da je rekao: „Ko voli Allaha neka voli mene, a ko voli mene neka voli moje ashabe, a ko voli moje ashabe neka voli Kur'an, a ko voli Kur'an neka voli džamije jer su one Allahove avlije i građevine. Allah je dozvolio da se uzdižu i dao u njima blagoslov. Sretan je sretnik koji ih posjećuje, sačuvan je čuvani koji ih posjećuje. Oni su u namazima a Allah brine o njihovim potrebama, oni su u džamijama a Allah ih zaklanja.“ ²

 

Druga:

Riječi Uzvišenog (u prijevodu): ‘koje je Allah dozvolio da se podižu’. Dozvolio znači naredio i odredio. Suština dozvole je znanje da se nešto čini i omogućavanje istog bez zapreka.  Izraz ‘da se uzdižu’ znači da se grade i podižu visoko. Ovo su rekli Mudžahid i Ikrime rahimehumallah. Od toga su riječi Uzvišenog (u prijevodu): ‘Kada su Ibrahim I Isma'il temelje Ka'be podizali…“ (2:127).

 

Rekao je Allahov Poslanik sallallahu 'alejhi ve sellem : „Ko izgradi mesdžid od svog imetka, Allah će njemu izgraditi kuću u džennetu.“ ³U ovom značenju su došli mnogi hadisi koji podstiču na izgradnju mesdžida.

Rekli su El-Hasan El-Basri rahimehullah i drugi: ‘Značenje riječi „turfe'u – da se uzdižu“  je veliča se, uzdiže se njihova uloga i značaj, i čiste od prljavštine i neprijatnosti.

U hadisu stoji: „Zaista se mesdžidi hitro čiste od prljavštine, kao što se koža hitro očisti od vatre.“ ⁴ Bilježi Ibn Madže rahimehullah u svom Sunenu od Ebu Se'ida El-Hudrija radijellahu 'anhuda je rekao Allahov Poslanik rahimehullah : „Ko iznese neku neprijatnost iz mesdžida, Allah će mu izgraditi kuću u džennetu.“ ⁵

Bilježi se od ‘Aiše radijellahu 'anhu da je rekla: „Naredio nam je Allahov Poslanik sallallahu 'alejhi ve sellem da u naseljima otvaramo/gradimo mesdžide, i da ih se očisti i namiriše.“ ⁶

 

Treća:

Kada kažemo da je cilj ajeta ukaz na izgradnju mesdžida/džamija, postavlja se pitanje: Da li se ukrašavaju i uklesuju (natpisima)?  Oko ovog pitanja učenjaci su se razišli, tako da to neki vide pokuđenim a drugi to dozvoljavaju. Pripovjeda Hamad ibn Selemeh od Ejuba od Ebu Kilabeh od Enesa – takođe Katade rahimehumullah od Enesa radijellahu 'anhu – da je Allahov Poslanik sallallahu 'alejhi ve sellem rekao: “Neće nastupiti Čas sudnji sve dok se ne budu ljudi međusobno nadmetali u ljepoti džamija.“  ⁷

Kod Buharije rahimehullah stoji: Enes radijellahu 'anhu je rekao: ‘Nadmetati ćete se u njima a zatim ih nećete održavati/posjećivati osim malo.’

Rekao je Ibn ‘Abbas radijellahu 'anhuma : ‘Sigurno ćete ih (mesdžide) ukrašavati kao što su ih ukrašavali Jevreji i kršćani.’

Bilježi Et-Tirmizi rahimehullah od Ebu Derda radijellahu 'anhu da je rekao Allahov Poslanik sallallahu 'alejhi ve sellem: „Kada budete ukrašavali vaše mesdžide i kitili vaše mushafe – nad vama je propast“ ⁸

Prenosi se od Osmana radijellahu 'anhu da je on izgradio Poslanikov sallallahu 'alejhi ve sellem mesdžid kuhanom glinom i uljepšao ga.“

Rekao je Ebu Hanife rahimehullah : Nema smetnje da se vrši ispisivanje/klesanje zlatnim natpisom u džamijama. Prenosi se da je Omer ibn ‘Abdul'aziz rahimehullah izvršio klesanje u Poslanikovoj sallallahu 'alejhi ve sellem džamiji, i intenzivirao napore u njezinoj izgradnji i ukrašavanju. Ovo je učinio u vrijeme svog namjesništva prije nego je preuzeo hilafet, a nije mu to niko osporavao. Spominje se da je El-Velid ibn ‘Abdulmelik rahimehullah utošio na izgradnju i uljepšavanje centralne džamije Damaska koliko tri harača stanovnika Šama.

Pripovjeda se da je Sulejman sin Davuda 'alejhimesselam izgradio mesdžid Bejtul-makdisa, i uložio veliki trud u njegovom uljepšavanju.

⁹