El-Kurtubi: Mesdžidi se čuvaju od obavljanja trgovine u njima

Peta mesela:

Kaže El-Kurtubi rahimehullah : Većina učenjaka je na stanovištu da su svi mesdžidi jednaki ¹ zbog hadisa Ibn Omera radijellahu 'anhuma ².

Neki učenjaci, pak,  kažu: Ova zabrana važi za džamiju Allahovog Poslanika sallallahu 'alejhi ve sellem (u Medini) zbog silaska Džibrila 'alejhisselamu nj., i zbog riječi Poslanika sallallahu 'alejhi ve sellemu hadisu Džabira radijellahu 'anhu: „…neka se nikako ne približava našem mesdžidu.“ ³

Ispravan je prvi stav jer je u hadisu spomenut opis koji je relevantan za postojanje propisa, a to je svojstvo objekta da je mesdžid; spomen opisa u propisu je zapravo iznošenje razloga (kada važi dotični propis).

Bilježi Es-Sa'lebi rahimehullahsvojim lancem prenosilaca od Enesa radijellahu 'anhu da je rekao Allahov Poslanik sallallahu 'alejhi ve sellem: „Na Sudnjem danu Allah će doći sa mesdžidima dunjaluka, kao da su najizvrsniji bijeli konji, njihova pražnjenja su od ambera, vratovi od  šafrana, glave od miska, a grive ispletene od zelenog topaza. Vući će ih oni što su ih održavali i mujezini, njihovi imami njima upravljati, a graditelji za njih biti prikačeni. Zatim će se, kao trenutna munja, pojaviti brisan prostor – mjesto suđenja na Kijametu, pa će reći svi prisutni na njemu: ‘Ovo su Allahu bliski meleki i poslani vjerovjesnici.’ Onda će se dozvati: ‘Nisu ovo meleki niti vjerovjesnici, nego su to ljudi iz ummeta Muhammeda koji su mesdžide održavali i namaz čuvali.'“  ⁴

U objavi stoji:

إِنَّمَا يَعْمُرُ مَسَٰجِدَ ٱللَّهِ مَنْ ءَامَنَ بِٱللَّهِ وَٱلْيَوْمِ ٱلْءَاخِرِ وَأَقَامَ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتَى ٱلزَّكَوٰةَ وَلَمْ يَخْشَ إِلَّا ٱللَّهَ فَعَسَىٰٓ أُو۟لَٰٓئِكَ أَن يَكُونُوا۟ مِنَ ٱلْمُهْتَدِينَ ١٨

18 Allahove džamije održavaju oni koji u Allaha i u onaj svijet vjeruju i koji molitvu obavljaju i zekat daju i koji se nikoga osim Allaha ne boje; oni su, nadati se je, na Pravome putu.

Et-Tewbe, 18

Ovo je općenito važeće za sve džamije/mesdžide.

Rekao je Vjerovjesnik sallallahu 'alejhi ve sellem: „Kada vidite čovjeka da često posjećuje mesdžid, posvjedočite mu man/vjerovanje.“ ⁵

Allah kaže:

إِنَّمَا يَعْمُرُ مَسَٰجِدَ ٱللَّهِ مَنْ ءَامَنَ بِٱللَّهِ وَٱلْيَوْمِ ٱلْءَاخِرِ وَأَقَامَ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتَى ٱلزَّكَوٰةَ وَلَمْ يَخْشَ إِلَّا ٱللَّهَ فَعَسَىٰٓ أُو۟لَٰٓئِكَ أَن يَكُونُوا۟ مِنَ ٱلْمُهْتَدِينَ ١٨

18 Allahove džamije održavaju oni koji u Allaha i u onaj svijet vjeruju i koji molitvu obavljaju i zekat daju i koji se nikoga osim Allaha ne boje; oni su, nadati se je, na Pravome putu.

Et-Tewbe, 18

Šesta:

Mesdžidi se takođe čuvaju od toga da se u njima obavljaju kupovina i prodaja, kao i drugo što zaokuplja pažnju, a zbog Poslanikovih riječi čovjeku koji je tražio (u džamiji) crvenu devu, kada mu je kazao: „Ne našao je! Zaista su mesdžidi izgrađeni radi onoga zbog čega se prave.“ Prenosi Sulejman ibn Burejdeh od svog oca, a  bilježi imam Muslim rahimehullah da,  dok je Vjerovjesnik sallallahu 'alejhi ve sellem klanjao neki čovjek je ustao i rekao: ‘Ko je vidio crvenu devu?’, pa je Vjerovjesnik sallallahu 'alejhi ve sellem rekao:  „Ne našao je! Zaista su mesdžidi izgrađeni radi onoga zbog čega se prave.“ ⁶

Ovo je dokaz da je osnova da se ne izvršava u mesdžidima nešto mimo namaza, zikrova i učenja Kur'ana. Ovo tumačenje je došlo i u hadisu Enesa koji kaže: „Dok smo bili u džamiji sa Allahovim Poslanikom sallallahu 'alejhi ve sellem, iznenada je došao neki beduin i počeo mokriti u džamiji, pa rekoše ashabi Allahovog Poslanika sallallahu 'alejhi ve sellem: ‘meh meh – stani, stani!’ Tada Vjerovjesnik sallallahu 'alejhi ve sellem  reče: ‘Ne prekidajte ga, pustite ga!’ Oni ga  pustiše dok nije završio mokrenje, a zatim ga je Allahov Poslanik pozvao i rekao mu: ‘Zaista u ovim mesdžidima nije ispravno činiti ništa od mokrenja i nečistoće, nego su oni samo radi spominjanja Allaha, namaza i učenja Kur'ana’ – ili kako je rekao Allahov Poslanik sallallahu 'alejhi ve sellem. Kaže (Enes): „Pa je naredio nekom čovjeku  među prisutnim ljudima, pa on dođe sa kofom vode i posu je po tome.“ Hadis je zabilježio imam Muslim rahimehullah. ⁷

Na spomenuto u Kur'anu upućuju riječi Allaha (u prijevodu) : „… spominje se Njegovo ime u njima…” ⁸

I riječi Poslanika sallallahu 'alejhi ve sellem Mua'viji ibnu-l-Hakemu Es-Selemiju: „Zaista u ovim mesdžidima nije ispravno činiti ništa od govora ljudi, nego samo tesbih (subhanallah), tekbir (Allahu ekber) i učenja Kur'ana.“ ⁹ Hadis u cjelosti bilježi imam Muslim rahimehullah u svom Sahihu.

Dosta je to što je Omer ibnu-l-Hattab radijellahu 'anhu čuo glas nekog čovjeka u mesdžidu i rekao: ‘Kakav je ovo glas? Znaš li gdje si ti?’

Sjedio je Halef ibn Ejub rahimehullahu svome mesdžidu, pa mu dođe njegov dječak/sluga i upita ga o nečemu. Potom on ustade, izađe iz mesdžida i odgovori mu. Pa mu bi rečeno zbog čega tako, pa odgovori: ‘Nisam progovorio u mesdzidu dunjalučkim govorom od tada i tada, pa mi je bilo odvratno da to učinim danas.’¹⁰