By Pored postojećeg razilaženja islamskih učenjaka po ovom pitanju i postojanja dokaza za obje strane, mi ćemo ovdje pojasniti ispravnije mišljenje i spomenuti neke od dokaza za to. Tako da ćemo govoriti o tome sa četiri aspekta:
- Dokazi iz Kur'ana.
- Dokazi iz sunneta (hadisa).
- Idžma – koncenzus (jednoglasan stav) ashaba po ovom pitanju.
- Fetve savremenih učenjaka. 1
Da je ostavljač namaza otpadnik govore mnogi dokazi iz suneta (hadisa), neki od njih su:
- Poslanik sallallahu 'alejhi ve sellem kaže:
إِنَّ بَيْنَ الرَّجُلِ وَبَيْنَ الشِّرْكِ وَالْكُفْرِ تَرْكَ الصَّلَاةِ
„Između čovjeka i između idolopoklonstva i nevjerstva, stoji ostatvljanje namaza.” (Bilježi imam Muslim od Džabira ibn Abdullaha radijellahu 'anhuma , br.82)
A šejh Muhammed Fuad Abdul-Baki u komentaru ovog hadisa kaže:
معناه إن الذي يمنع من كفره كونه لم يترك الصلاة فإذا تركها لم يبق بينه وبين الشرك حائل بل دخل فيه
-“Njegovo značnje je da ono što ga sprečava od kufra je to što nije ostavio namaz. Pa kada ga ostavi ne ostaje nikakva pregrada između njega i širka, već on upada u njega (širk).” (Muslimov Sahih, 1/88)
- Od Burejde ibn El-Hasiba radijellahu 'anhu prenosi se da je rekao: „Čuo sam Allahovog Poslanika, sallallahu alejhi vesellem, kako govori: „Sporazum između nas i njih je namaz. Ko ga ostavi postao je nevjernik.” (Ahmed 22937, Ebu Davud, Et-Tirmizi 2621, En-Nesai 463, Ibn Hibban 1454 i Ibn Madže 1079 a šejh Albani kaže da je Sahih)
Pod nevjerstvom se ovdje misli na nevjerstvo koje izvodi iz Vjere, jer je Vjerovjesnik sallallahu 'alejhi ve sellem namaz učinio znakom razlikovanja između vjernika i nevjernika. Poznato je da se nevjerstvo razlikuje od islama. Ko ne bude imao ovog sporazuma (ugovora) spada među nevjernike.
- Od Enesa ibn Malika, radijallahu anhu, prenosi se da je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao:
لَيْسَ بَيْنَ الْعَبْدِ وَالشِّرْكِ إِلَّا تَرْكُ الصَّلَاةِ، فَإِذَا تَرَكَهَا فَقَدْ أَشْرَكَ
-“Nije ništa između roba i širka osim ostavljanje namaza. Pa kada ga ostavi počinio je širk.” (Ibn Madže 1080 i dr. a šejh Albani ga ocijenio kao Sahih)
- Od Burejde El-Eslemija se prenosi da je čuo Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, kako kaže:
من ترك صلاة العصر فقد حبط عمله
-“Ko ostavi ikindiju namaz propala su mu djela.” (Buhari, 553)
Iz ovoga hadisa su šejh Ibn Baz rahimehullah i drugi učenjaci izvukli propis da namjerno ostavljanje čak i samo jednog namaza čovjeka čini murteddom-otpadnikom. Oni koji kažu da ostavljanje jednog ili dva namaza ne izvodi iz vjere, tumače ovo time da se u ovome hadisu misli na djela toga dana a ne na sva djela, jer sva djela čovjeku propadaju samo ako počini riddet. Oni kažu da ostavljanje jednog namaza nije ridet-otpadništvo, a u hadisu se misli na poništavanje djela tog dana. Šejh Ibn Baz se nije slagao sa ovim stavom.
Ibn Kajjim El-Dževzijje rahimehullah kaže: “Ono što se može zaključiti iz hadisa, a Allah najbolje zna, da ostavljanje namaza može biti dvojako:
Prvo: Potpuno ostavljanje tako da ga nikako ne klanja. U ovom slučaju mu se poništavaju sva djela.
Drugo: Ostavljanje u određenom danu što poništava djela toga dana. (Pogledaj: Namaz i propis njegova ostavljanja, str.86)
- Ibn Abdul-Berr bilježi hadis od Jusra ibn Mihdžena a on od svoga oca da je bio sa Poslanikom, sallallahu alejhi ve sellem, kada je nastupilo vrijeme ikameta. Pa je Poslanik, alejhi selam, otišao i obavio namaz a Mihdžen je ostao na svome mjestu. Kada se vratio Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, upitao ga je:
مَا مَنَعَكَ أَنْ تُصَلِّيَ مَعَ النَّاسِ؟ أَلَسْتَ بِرَجُلٍ مُسْلِمٍ؟
-“Šta te je spriječilo da klanjaš sa drugim ljudima? Zar nisi musliman?” (Imam Malik 435, Nesai 857, Ahmed 16393, Taberani u Kebiru 697, Darekutni 1541, Hakim koji kaže da je hadis Sahih u Mustedreku 890, Bejheki u Sunenu 3638, Ibn Hibban u Sahihu 2405 i dr. a šejh Albani ga je ocijenio kao Sahih-potpuno vjerodostojan u Miškatul-Mesabih br.1153 kao i u Silsili Sahih hadisa br.1337)
Pa je Mihdžen radijellahu 'anhu rekao da je već klanjao kod kuće a Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, ga podučio da i u toj situaciji treba da klanja sa ljudima kada je već u mesdžidu. (Ibn Abdul-Berr, Et-Temhid, 4/222)
U komentaru ovog dijela hadisa stoji:
وَفِي هَذَا وَاللَّهُ أَعْلَمُ دَلِيلٌ عَلَى أَنَّ مَنْ لَا يُصَلِّي لَيْسَ بِمُسْلِمٍ وَإِنْ كَانَ مُوَحِّدًا وَهَذَا مَوْضِعُ اخْتِلَافٍ بَيْنَ أَهْلِ الْعِلْمِ وَتَقْرِيرُ هَذَا الْخِطَابِ فِي هَذَا الْحَدِيثِ أَنَّ أَحَدًا لَا يَكُونُ مُسْلِمًا إِلَّاأَنْ يُصَلِّيَ فَمَنْ لَمْ يُصَلِّ فَلَيْسَ بِمُسْلِمٍ
-“U ovome je dokaz, a Allah najbolje zna, da onaj koji ne klanja nije musliman pa makar bio monoteista – muvehid. Oko ovog pitanja ima razilaženja među učenjacima. A značenje ovog govora u spomenutom hadisu je da niko neće biti musliman ako ne klanja. Pa onaj ko ne klanja nije musliman.” (Ibn Abdul-Berr, Et-Temhid, 4/224)
Kaže šejh Muhammed ibn Alij El-Isjubi u komentaru ovog hadisa: “U njemu je (dokaz) da onaj ko ne klanja ne naziva se muslimanom.” (Ez-Zehire, 10/632)
Spominjući faide i koristi izvučene iz ove predaje na 634.str. kaže:
ومنها: أن قوله -صلى الله عليه وسلم-: “ألست برجل مسلم؟ ” يدل على أن من لم يصل ليس بمسلم، ومن صلى الصلاة مواظبًا عليها شُهِدَ له بالإِسلام.
-“Od faidi je i da riječi Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem: ‘Zar nisi musliman?’ ukazuju da onaj ko ne klanja nije musliman. Onaj ko redovno klanja njemu će se posvjedočiti Islam.”
- Od Abdullaha ibn Amra ibn Asa, radijallahu anhu, se prenosi da je kod Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, spomenut namaz pa je rekao:
منْ حَافَظَ عَلَيْهَا كَانَتْ لَهُ نُورًا، وَبُرْهَانًا، وَنَجَاةً يَوْمَ الْقِيَامَةِ، وَمَنْ لَمْ يُحَافِظْ عَلَيْهَا لَمْ يَكُنْ لَهُ نُورٌ، وَلَا بُرْهَانٌ، وَلَا نَجَاةٌ، وَكَانَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ مَعَ قَارُونَ، وَفِرْعَوْنَ، وَهَامَانَ،وَأُبَيِّ بْنِ خَلَفٍ
-“Onaj koji ga bude čuvao (namaz) on će mu biti svjetlost, dokaz i spas na Sudnjem danu, a onaj koji ga ne bude čuvao, neće mu biti svjetlost, niti dokaz, niti spas na Sudnjem danu, i na Sudnjem danu biće sa Faraonom, Karunom, Hamanom i Ubejjom ibn Halefom.” (Ahmed 6576, Darimi u Sunenu 2763, Ibn Hibban u Sahihu 1467, i dr. sa Sahih lancem oko čega se slažu Ahmed Šakir, Albani, Šuajb Arnaut i dr.)
Četvorica spomenutih u hadisu su vođe kufra i nevjerovanja – pa teško se onima koji budu zajedno sa njima.
- U Sahihu Muslimu od Ummu Seleme, radijallahu anha, prenosi se da je Vjerovjesnik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao: „Biće nad vama namjesnici, pa ćete prepoznavati i negirati njihova djela koja se kose sa Islamom. Onaj ko prepozna, biće čist, a ko negira biće ispravan. Međutim, griješan je onaj ko bude zadovoljan i ko bude slijedio!?” Rekoše: „Hoćemo li se boriti protiv njih?” Reče:
لَا، مَا صَلَّوْا
„Ne, sve dok klanjaju.” (Muslim, 1854)
- U Sahihu Muslima, također, od Avfa ibn Malika prenosi se da je Vjerovjesnik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao: „Vaše najbolje vođe su oni koje volite i koji vas vole, koji na vas donose blagoslov, a vi na njih. Najgore vaše vođe su oni koje vi mrzite i koji vas mrze, i koje vi proklinjete, a i oni vas.” Rekoše: „Allahov Poslaniče, hoćemo li se protiv njih boriti sabljom?”Poslanik reče:
لَا، مَا أَقَامُوا فِيكُمُ الصَّلَاةَ
„Ne, sve dok među vama obavljaju – uspostavljaju namaz.” (Muslim, 1885)
Nakon navođenja ove predaje šejh Usejmin rahimehullah kaže da nam je u hadisu kojeg bilježe Buhari i Muslim rahimehumallah zabranjeno ustajanje protiv vladara osim ako se vidi jasni kufr za koji od Allaha imamo dokaz. Pa kaže dozvola borbe protiv njih ako ostave namaz je dokaz da je to jasni kufr za koji imamo dokaz. (Šejh Ibn Usejmin, rahimehullah, ‘Hukmu Tarikis-Salah, str.10)
Preveo i pripremio: Ifet Zukorlić
