By Prenosi se od Abdullaha ibn Omera radijellahu 'anhuma da je čuo Allahovog Poslanika sallallahu 'alejhi ve sellem kada je rekao: „Ljudi su kao deve: od stotinu njih gotovo da ne nađeš jednu jahaću.“ 1
Izraz hadisa kod imama Muslima rahimehullah glasi: „Naći ćete ljude da su poput stotinu deva – ne nalazi čovjek jednu jahaću među njima“ 2
Rekao je Hafiz Ibn Hadžer rahimehullah : „Po rivajetu bez harfova elif i lam (tj. određeđenog člana) i bez glagola ‘tekadu – gotovo da’ 3 značenje je: ne nalaziš među stotinu deva jednu koja je pogodna za jahanje, jer ona koja valja za jahanje treba da je mekana/ugodna i da ju je lahko voditi (na povodac). Poput toga, ne nalaziš među stotinu ljudi jednog ko je pogodan za druženje, na način da pomaže svog prijatelja i biva blagog boka4 prema njemu. Rivajet sa potvrdom glagola ‘tekadu – gotova da’ 5 je preči zbog dodatnog značenja koje nosi i podudarnosti sa stvarnošću, iako se značenje prvog rivajeta vraća na značenje drugog, jer opća negacija u rivajetu kod imama Muslima rahimehullah se razumijeva kao preuveličavanje, te da se propis nečega ne uzima po izuzetnom odnosno rijetkom slučaju.“
Kaže El-Hattabi rahimehullah: „Ovaj hadis se tumači na dva načina:
Prvi je da su ljudi u propisima vjere jednaki, nema prednosti u vjerskim propisima ugledan nad pučkim čovjekom, niti onaj na položaju nad običnim – poput stotinu deva u kojima nema ni jedne za jahanje, a to je ona što se osedla da bi se zajahala…tj. sve su one takve da se tovare, valjane su za nošenje tovara, ali nisu valjane za jahanje i putovanje na njima.
Drugi način tumačenje je da većina ljudi ima nedostataka, dočim je broj ljudi koje krase odlike veoma malehan, takvi su poput jahaće deve među stotinu deva koje nose tovar. Od ovog značenja su riječi Uzvišenog (u prijevodu): „…ali većina ljudi na zna“
Kažem: Imam El-Bejheki rahimehullah je ovaj hadis uvrstio u poglavlje o suđenju naslovivši ga: kadija se jednako odnosi prema parničarima, uzevši pri tome prvo tumačenje hadisa za validno. Prenosi se od Ibn Kutejbe rahimehullah da je jahaća deva ona rasna i probrana za jahanje između deva, pa kada takva postoji među devama – prepozna se. Tako da je značenje hadisa da su ljudi po svome porijeklu poput stotinu deva među kojima nema jahaće, pa su sve iste.
Rekao je El-Ezheri rahimehullah : „Kod Arapa jahaća deva je rasni mužjak ili rasna ženka… govor Ibn Kutejbe rahimehullah je pogrešan, a ispravno je da potpuni skromnik na dunjaluku, onaj koji teži ahiretu – da je broj takvih malehan poput malobrojnosti jahaće među devama.
Rekao je En-Nevevi rahimehullah : „…čovjek pohvalnog stanja među ljudima, potpunih osobina – a takvih je malo.“
Rekao je El-Kurtubi rahimehullah : „Ono što odgovara ovom poređenju (u hadisu) jeste da plemeniti čovjek koji nosi teškoće ljudi, njihove pritužbe , odagnava njihove probleme, poštovan među drugima – da je takvih malo kao što je malo jahaćih deva.“
Rekao je Ibn Battal rahimehullah : „Značenje hadisa jeste da je ljudi mnogo, ali je onih za pohvalit’ malo. Na ovo značenje je ukazao imam Buharija rahimehullah kada je hadis uvrstio u poglavlje uzdizanja emaneta (od ljudi), jer kada je to (neimanje emaneta) nečija osobina odabranije je ne živjeti s nj. 6 7
Iz svega proizilazi da hadis može imati značenje da su ljudi jednaki, a može imati i značenje da je pohvalne vjere i ahlaka među ljudima malo, tj. da su rijetki, kao što ponekad nađeš stotinu kamila ali nijedna nije za jahanje.
Ovo drugo značenje je odabrala većina učenjaka.
Rekao je Ibnu-l-Esir rahimehullah : „ ‘Ljudi su poput stotinu deva – gotovo da ne nađeš jednu za jahanje’ značenje je: da je vrsni insan koji je za pohvalu, dostojanstven u svom postojanju, kao vrsna deva koja je jaka za tovarenje i putovanje, a kakve nema među mnogim devama. 8
Za detaljan komentar hadisa pogedati još : Merkatu-l-mefatih: 3360/8; ‘Umdetu-l-kari: 85/23; Et-Tejsir: 359/1; Hašijetu-s-sindi: 479/2. 9
Prijevod sa:
