El-Kurtubi o recitovanju poezije u džamiji

Sedma mesela:

Bilježi imam Et-Tirmizi rahimehullah u hadisu ‘Amr ibn Šu'ajba rahimehullah od njegovog oca, od njegovog djeda radijellahu anhum da je Allahov Poslanik sallallahu 'alejhi ve sellem zabranio recitovanje poezije u mesdžidu, kupovinu i prodaju u nj., te da se ljudi okupljaju u halke petkom prije džuma namaza. Kaže (Et-Tirmizi): U istom poglavlju ovo se prenosi od Burejde, Džabira i Enesa radijellahu anhum. Hadis ‘Abdullaha ibn ‘Amra radijellahu 'anhuma je hasen-dobar.
Rekao je Muhammed ibn Isma'il rahimehullah: ‘Vidio sam Muhammeda i Ishaka rahimehumallah – a spomenuo je i druge mimo njih – da dokazuju hadisom ‘Amr ibn Šu'ajba rahimehullah. Jedna skupina učenjaka prezire da se obavljaju prodaja i kupovina u mesdžidu/džamiji. Isti govor zastupaju Ahmed i Ishak rahimehumallah.
Prenosi se da je ‘Isa sin Merjemin 'alejhimesselam došao do nekih ljudi koji su trgovali u mesdžidu, pa je ‘Isa 'alejhisselam poderao svoj ogrtač, a zatim ih navalio udarati govoreći: ‘O sinovi zmija, zar ste uzeli Allahove mesdžide za pijacu, a oni su pijaca za ahiret.

Kažem (tj.El-Kurtubi rahimehullah ): Neka naša ulema smatra pokuđenim podučavanje djece u mesdžidima smatrajući to vidom prodaje. Ovo važi kada se poduka obavlja za platu. Opet, kada bi bilo bez naknade važila bi zabrana zbog drugog razloga, a on je da se djeca ne čuvaju od
nečistoće i prljavštine, a što vodi ka onečišćenju mesdžida. Allahov Poslanik sallallahu 'alejhi ve sellem je naredio čišćenje džamija i njihovo mirisanje, pa je rekao: “Udaljite iz vaših mesdžida svoju djecu i vaše maloumne, isukanje sablji, izvršavanje vaših kazni, dizanje glasova, vaše rasprave, i sastajte se u njima u skupini, i postavite na njihova vrata čistilišta.“ ¹ U njegovom lancu je El-‘Ala ibn Kesir Ed-Dimeški rahimehullah, oslobođeni rob Benu ‘Umejjeh, a on je slab prenosioc kod njih. Spomenuo ga je Ebu Ahmed ibn ‘Adijj El-Džerdžani El-Hafiz rahimehullah.

Ebu Ahmed rahimehullah je takođe spomenuo značenje koje je u hadisu Alije ibn Ebi Taliba radijellahu 'anhu koji kaže: “Klanjao sam ikindiju sa Osmanom radijellahu 'anhu, vođom pravovjernih, pa je vidio krojača u kraju mesdžida, te naredio da ga se istjera. Tada mu neko reče: ‘O vođo pravovjernih, on pomete mesdžid, zaključava vrata, i popršće ponekad. Osman reče: “Ja sam čuo Allahovog Poslanika sallallahu 'alejhi ve sellem da kaže: ‘Udaljite svoje zanatlije iz vaših mesdžida.'” Ovaj hadis nije od hadisa koji se pamte, u njegovom lancu se nalazi Muhammed ibn Mudžib Es-Sekafi, a on je slab prenosioc hadisa. ²

Kažem (tj. El-Kurtubi rahimehullah ): “Hadis koji je došao s ovim značenjem, iako je njegov put prispjeća krhak, on je ispravnog značenja. Na njegovu tačnost upućuje ono što smo spomenuli prethodno.
Rekao je Et-Tirmizi rahimehullah: Prenosi se od nekih učenjaka od tabi'ina olakšica u vezi kupovine i prodaje u mesdžidu. Takođe se prenosi olakšica u recitovanju poezije u mesdžidu od Vjerovjesnika sallallahu 'alejhi ve sellem u više od jednog hadisa.

Kažem (tj.El-Kurtubi rahimehullah ): Postoji razilaženje u vezi recitovanja poezije u džamiji, jedni to općenito zabranjuju, a drugi općenito dozvoljavaju. Najpreče je detaljisanje u vezi same poezije, a to je da se pogleda u poeziju, pa ako je od onoga što sadržava iznošenja hvale na Allaha, ili na Njegovog Poslanika sallallahu 'alejhi ve sellem, ili odbranu Allaha i Poslanika sallallahu 'alejhi ve sellem, kao što je to bio slučaj stihova Hasana radijellahu 'anhu, ili da poezija sadrži podstrek na hajr, vaz, skromnost na dunjaluku i minorno uzimanje od dunjaluka – onda je to lijepa poezija, bila ona recitovana u mesdžidu ili drugdje.
Slučaj toga je govor nekog pjesnika:
“Kruži, o dušo, kako bi naumila Jedinog, Kome se svako obraća
i prođi me se, ne želim nikoga mimo svog Gospodara
On je moja ljubaznost i prisnik, i okani se ljudi
Ne postoji već da nećeš naći mimo Njega nikoga za utočište

Nije dozvoljeno citirati (u mesdžidima) stihove koji nisu poput ovih, zato što poezija uglavnom nije lišena spomena razvrata, laži, uljepšavanja neistine i ružnog, a i kad bi bila sačuvana toga – onda je najmanje u tome dokolica i brbljanje, a mesdžidi se čuvaju od toga. Ovo važi zbog riječi Uzvišenog (u prijevodu): „U džamijama koje se Allahovim dopuštenjem podižu…“(24:36). Nekada može biti dozvoljeno recitovanje ovakve poezije, poput riječi nekog pjesnika:
إذا نزل السحاب بأرض قوم = رعيناه وإن كانوا غضابا
„Kada kiša padne na zemlju nekog naroda
Čuvamo je makar oni bili srditi.“ ³
Ova vrsta poezije, iako u njoj nema hvale i veličanja Allaha, je dozvoljena zato što je izuzeta od riječi razvrata i laži. Doći će spomen dozvoljene poezije, i druge nedozvoljene, na dostatan način u tefsiru sure Eš-Šu'ara/Pjesnici inšaAllah.

Bilježi Ed-Darekutni rahimehullah u hadisu Hišam ibn ‘Urveta rahimehullah, a on preko svog oca (tj.Urveh ibn Zubejr radijellahu 'anhuma), a on preko ‘Aiše radijellahu 'anha da je rekla: „Spomenuti su pjesnici Allahovom Poslaniku sallallahu 'alejhi ve sellem, pa je rekao: ‘To je govor koji, kada je lijep – lijep je, a kada je ružan – ružan je.'“ ⁴
U istom poglavlju ovo se prenosi od ‘Abdullaha ibn ‘Amra ibni-l-‘Asa, Ebu Hurejre, Ibn Abbasa radijellahu anhum do Vjerovjesnika sallallahu 'alejhi ve sellem. Isto je spomenuto u Sunenima.
Kažem (tj.El-Kurtubi): Šafijski učenjaci odabiru ovaj govor od imama Šafije, te da niko drugi nije izrekao ovaj govor – kao da nisu zastali kod (citiranih) hadisa u vezi ovog pitanja. Allah najbolje zna. ⁵